vrijdag 19 januari 2018

Corrigeer hem dan!


Jij bent toch de baas? Corrigeer hem dan! En hard, anders neemt ie je niet serieus!’ Een zin die de instructeur van de hondenschool in het filmpje van Rambam (over hondenmishandeling op hondenscholen, uitgezonden op 18 januari 2018) gezegd kan hebben. 

In het filmpje zien we (rond minuut 8) een jonge herderachtige die in eerste instantie rustig lijkt te liggen, dan even opstaat, vervolgens meermaals wordt gecorrigeerd (eigenaar schudt nek vd hond) en daarna op aanwijzing van de instructeur nogmaals zeer hard wordt gecorrigeerd met een slipketting. Daarop reageert de hond vanuit angst met agressie, waarna de instructeur een fles gevuld met steentjes pakt en de hond hard op zijn kop slaat. Dan valt ie stil. 
Dus het werkt. Toch?

Halverwege het filmpje zegt de instructeur: 'mensen vinden tegenwoordig alles zielig ..'

Laten we eens kijken hoe de hond het zal hebben ervaren:
De hond zit in een beperkte ruimte en kan niet weg (binnen, onder de tafel, en aangelijnd). Hij is al bang en gestrest, zoals te zien is aan zijn lichaamstaal: oren naar achteren, staart tussen poten (= angst), gapen (= stress ontladen). 
Hij begrijpt blijkbaar niet wat de eigenaar wil, en reageert dus niet zoals gewenst wordt. Ervaart dan plotseling pijn (de fysieke correctie zijn eigenaar geeft), piept en hapt als reactie. Kan geen kant op en voelt zich bedreigd, gaat dus grommen, hapt. Voor hem is dat de enige manier waarop hij kan zeggen: ‘ik begrijp je niet, ik ben bang voor je’. Daarop volgt nóg hevigere pijn en schrik toegediend door de eigenaar én de instructeur. Als gevolg van het niet kunnen vluchten, stopt hij (op dat moment) met alle gedrag.

Wat heeft hij geleerd? Dat je bang moet zijn voor je eigenaar, en voor de instructeur; zij doen je pijn,  en zijn onvoorspelbaar. Hij heeft ook geleerd dat (het geluid van en zien van) de slipketting, de trainingslocatie, en flessen foute boel zijn. En als je pech hebt, gaat hij generaliseren: alle mensen worden 'foute boel'. Honden associëren immers.

Wat is het gevolg? Dat hij wellicht in de ogen van eigenaar en instructeur (al dan niet tijdelijk) ‘gewenst gedrag’ vertoont ('zie je wel, het werkt!' denken zij)  – áls hij heeft begrepen wat oorzaak en gevolg is. 
Maar ... alleen in bepaalde situaties, én als er geen mogelijkheid is de pijn te ontlopen. Dus als hij aangelijnd is, de slipketting om heeft, en/of binnen een bepaalde straal van zijn eigenaar en of de instructeur is. Uit angst.

Wat is er nog meer gebeurd? De hond loopt op zijn tenen in de buurt van de eigenaar (en instructeur, en wellicht ook andere mensen), hij weet immers nooit wanneer zij hem ineens pijn doen. De relatie tussen hond en baas staat zwaar onder druk. Ieder moment dat de hond, keurig communicerend, laat zien en horen dat hij bang is en zich bedreigd voelt, wordt hij afgestraft. 

Welke keuzes heeft hij dan nog?
-     - Hij kan 'kiezen' voor learned helplesness. Hij neemt géén initiatieven meer en blijft altijd bang voor zijn eigenaar – en is nu ook angstig voor vreemden (met dank aan de instructeur). 
-     - Hij kan er ook voor kiezen om, op de momenten dat hij zich geprovoceerd voelt of de situatie niet duidelijk is of als de eigenaar eens minder fit is, en hij minder gevoelig wordt voor de correcties, om  heftigere agressie in te zetten en écht te bijten. (Zeker als het een reu betreft die straks volwassen wordt) 
      Omdat het communiceren is afgestraft, bestaat zelfs de kans dat hij niet meer dreigt, maar gelijk hard bijt. En dan zegt men: ‘zie je wel, die hond is écht onbetrouwbaar, levensgevaarlijk!’ En dan? 

      En dit: door de vele stressvolle situaties, en onvoorspelbaarheid van zijn wereld, kan deze hond óók in andere situaties agressief worden. Chronische stress kan zelfs tot fysieke problemen lijden: dwangmatige handelingen, depressie en belast het immuunsysteem.

Maar’, zul je misschien zeggen, ‘die hond moet toch weten wie de baas is?Moet je die agressie dan over je kant laten gaan? Dan loopt de hond over je heen!’
Laten we vooropstellen dat niet alle honden gelijk zijn; niet alleen de rassen en types verschillen, maar ook de individuen. Niet alle honden reageren met agressie, sommige ondergaan alles gedwee. Sommige honden zetten sneller agressie in dan andere, om diverse redenen (nurture & nature). Belangrijk is de oorzaak te achterhalen. Niet zelden is dit pijn!
Moet je écht door fysiek geweld baas zijn? Met fysieke onderdrukking opvoeden uit angst dat hij anders de macht grijpt, is niet alleen achterhaald maar écht niet nodig. 

Hoe had het ook gekund? 
Blijkbaar wil men dat de hond rustig blijft liggen. Gaan liggen en blijven liggen op commando kun je oefenen door de hond te belonen voor het blijven liggen. Dat bouw je langzaamaan op en uit. Hierdoor leert de hond dat het leuk is om te liggen, herhaalt hij het de volgende keer graag, en ontstaat er een ontspannen gemoedstoestand. Hij heeft een leuke associatie met zijn eigenaar en de oefening en krijgt vertrouwen. Er is geen reden voor stress, angst, laat staan agressie.

‘Maar … dan doet hij het alleen voor het koekje’, zul je wellicht denken. ‘En, honden geven elkaar toch ook geen koekjes?’
Klopt, maar … honden vragen ook niet zulke ‘rare’ oefeningen en onlogische dingen van elkaar als wij doen. Honden beperken elkaar ook niet in vrijheid (aanlijnen, opsluiten). 
Honden hebben geen keus over waar zij komen te wonen. En wij vragen nogal wat van onze honden in onze leefomgeving. Ze op een leuke manier oefeningen aanleren en belonen voor gewenst gedrag is het minste wat je kunt doen.  Respectvol met ze omgaan; we weten toch dat honden net als wij emoties en gevoel hebben. 

Aan jou de keuze: wil je je hond middels angst en onderdrukking opvoeden of in veiligheid en vertrouwen? 




De manier waarop wij met onze dieren omgaan, 
zegt veel over onszelf